Tekst en foto’s Harry van Dijk
Wie door de Voorstraat loopt, ziet op verschillende panden bordjes met beschrijving van een historische plaats in Poeldijk. Zo ook een op Voorstraat nummer 84. Voor mij is het duidelijk: “Dit is het huis van huisarts dr Jan ter Haar”. Voor veel oudere Poeldijkers een begrip. Voor ik over hem verder ga, duik ik eerst in de geschiedenis van medische zorg in Poeldijk. Rond 1700 was Abraham Cruijk de kapper van Poeldijk. Hij noemde zich ook ‘chirurgijn’ en hield zich bezig met wondverzorging, botbreuken, aderlatingen en tanden en kiezen trekken. Hygiëne was in de 18e eeuw ver te zoeken, ook in Poeldijk.
Van de mensen die in het ziekenhuis belandden kwam zo’n 30% genezen terug. In 1835 krijgt heelmeester Wilhelmus van Mil de titel ‘arts van Poeldijk op ervaring’. In 1860 krijgt Poeldijk zijn eerste gediplomeerde arts in de persoon van Bernardus Hoogstraten. Hij is door de toenmalige pastoor, Theodorus van der Moor, naar het dorp gehaald. Bernardus kocht land aan de Nieuweweg naast het latere terrein van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij (W.S.M.) en liet er een huis bouwen, in 1920 weer afgebroken voor de bouw van kolenloodsen. In 1874 sterft Bernardus en wordt zijn taak overgenomen door Thomas van Dijk. Hij komt uit Zaltbommel en is behalve arts ook heelmeester en verloskundige. Erg lang kon hij de praktijk niet runnen door zijn overlijden in 1880.
Kerkbestuur geeft lening voor bouw huis
Voor zijn opvolger, dokter Van Beek, besluit het kerkbestuur een lening aan te vragen voor een praktijk en woonhuis. Die wordt eerst geweigerd door het bisdom Haarlem, maar bij nadere bestudering goedgekeurd. De heren daar zien in dat waardevermeerdering van het pand ook in hún voordeel is. De bouw wordt gegund aan twee Poeldijkse bedrijven, Witkamp en Van der Haar. De laatste moet het bedrijf van de vader van mijn oma Alida van der Haar, geweest zijn. Haar broer, Jan van der Haar, woonde jaren in het huis aan de Nieuweweg. Wim van Zijl schrijft in zijn boek “Poeldijk door de eeuwen heen° dat het huis betrokken wordt op 16 augustus 1882. Dit jaar is niet te rijmen met het gevelopschrift 1888. In 1901 worden praktijk en woonhuis overgenomen door J.T.A. Weitjens, een jonge arts die zich heel betrokken voelde bij de Poeldijkse bevolking. Hij spande zich in voor betere arbeiderswoningen. In 1930 verhuisde Weitjens naar een praktijk in Voorburg.
Sigaren rokend op fiets door Poeldijk
Dan komen we terecht bij doctor (hij promoveerde als arts tot doctor in de geneeskunde) J.L. ter Haar. Een groot deel van de oudere bevolking was patiënt bij hem. Met zijn vrouw runde hij de artsenpraktijk en de daaraan verbonden apotheek. Gelukkig was ik geen trouwe bezoeker van Jan ter Haar. Toch kan ik me nog wel wat van hem herinneren. Je betrad het huis via de statige ingang en liep door naar de tweede deur links. Als je die opende stond je direct voor een obstakel. Het trapje was zo steil dat je als kind moest oppassen niet ook voor een breuk behandeld te moeten worden. In de opkamer mocht je wachten op je beurt. Het was er donker en saai. Dan werd je geroepen en kwam je via een wat minder steil trapje de spreekkamer in. Ik vergezelde als kind ooit mijn zusje, die naar school bij een fietser achterop wilde springen. Zij miste de bagagedrager en moest met een behoorlijke open wond net boven haar knie naar de huisarts. Dr Ter Haar legde mij uit dat de wond met grote krammen bij elkaar gebracht moest worden. Doctor Ter Haar was kundig, hij rondde ook de opleiding tot gynaecoloog af. Tot spijt van zijn opleiders maakte hij daar geen gebruik van. In de wandelgangen gaan de verhalen dat iedere patiënt naar waarde werd beoordeeld en de rekening navenant was. Heel bekend zijn de bezoekjes van de dokter op de fiets. Sigaren rokend zag men hem door Poeldijk rijden. Natuurlijk ging hij niet rokend naar binnen. In zijn zadel zat van voor naar achter een grote spleet, een mooie schuilplaats voor de nog smeulende sigaar.
Veel werk Historie Bartholomeus Poeldijk
Voor sommige Poeldijkers hield hij de praktijk iets te lang en kreeg hij het etiket ‘over de datum’. Toch betekende de man heel veel voor Poeldijk. Feitelijk was hij zeven dagen per week 24 uur per dag bereikbaar. In 1975 gaf hij zijn praktijk door aan dokter Frans Touw, die zich elders in het dorp vestigde. Tien jaar later overlijdt Jan ter Haar. Hij liet een huis, zijn vrouw en hun tweelingzoons achter. Nu ook de laatste zoon vorig jaar november is overleden en er geen nakomelingen zijn, is testamentair vastgesteld dat alle erfrechten ten goede komen aan het Rode Kruis. Peter van der Valk, Cora van Dalen en werkroep Historie Bartholomeus Poeldijk hebben in de afgelopen tijd hard gewerkt om alle waardevolle documenten in kaart te brengen. Omdat veel oud-patiënten van dokter Ter Haar herinneringen aan hem hebben, kunnen zij een kijkje nemen achter de gevel van Voorstraat 84, waar de tijd sinds 1985 stil stond. (zie ‘Praktijk dr Ter Haar bekijken’).
Hallo, ik zou graag als dat nog mogelijk is een kijkje nemen in het huis van dokter ter Haar, ik ben een schoonzus van Marianne Ruigrok en heb in die tijd dat mevrouw ter Haar bedlegerig was bij het “wit gele kruis” gewerkt en mevrouw verzorgd op haar ziekbed. Ik zou t erg bijzonder vinden om 40 jaar later daar nog n kijkje te nemen. Hopelijk lukt dat . Groeten Trix ruigrok